W 2011 roku Węgrzy uchwalili nową konstytucję, uchylając akt prawny z 1949 r.
– Węgierska ustawa zasadnicza ma piękną preambułę, wyznacza wszystkim organom władzy, jako priorytet, działanie na rzecz państwa i narodu węgierskiego, ale jednocześnie umniejsza rolę samorządu terytorialnego. Stwierdza m.in., że własność samorządów terytorialnych stanowi majątek publiczny i narodowy (art. 32 ust. 6 i art. 38 ust. 1). Prezydent Polski zapowiada referendum konstytucyjne w 2018 roku. Warto, abyśmy, zanim odpowiemy na ewentualne pytania referendalne, porównali Konstytucję RP z ustawami zasadniczymi krajów Europy, gdyż te właśnie kraje są nam najbliższe ustrojowo i historycznie – mówi dr Anna Ostrowska, pomysłodawczyni i współorganizatorka konkursu „Konstytucje państw europejskich”, który odbędzie się 8 lutego 2018 r. w Państwowej Wyższej Szkole Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży. Konkurs jest skierowany do uczniów szkół średnich i studentów, a nad jego przebiegiem czuwać będzie studenckie koło Akademickie Forum Samorządowe.
Doktor Anna Ostrowska tłumaczy, że wszystko zaczęło się od Monteskiusza. Ten francuski filozof epoki Oświecenia w traktacie „O duchu praw” wydanym po raz pierwszy w 1748 r. poddał krytyce francuski, monarchistyczny porządek prawny i sformułował postulat o trójpodziale władzy, który stał się inspiracją dla Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki z 1787 r., a współcześnie stanowi podstawę porządku ustrojowego większości państw demokratycznych. Monteskiusz twierdził, że posiadanie władzy skłania do jej nadużywania i łamania praw obywatelskich. Jego zdaniem, społeczeństwo jest suwerenem i tworem pierwotnym w stosunku do państwa, dlatego powinno wyłaniać z siebie władze: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. – Warunkiem zachowania wolności politycznej obywateli jest podział władz między różne, niezależne, wzajemnie dopełniające i kontrolujące się podmioty. Stąd też wyłoniła się koncepcja mechanizmów kontroli i równowagi tzw. checks and balances, która jest wyrażona w konstytucjach wielu krajów, w tym także w obowiązującej obecnie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. – wyjaśnia dr Anna Ostrowska.
Oświeceniowa triada Monteskiusza o ograniczeniu i trójpodziale władzy ukształtowała systemy demokratyczne wielu współczesnych państw: parlamentarno-gabinetowe (Wielka Brytania, Włochy, Hiszpania, Polska, Czechy, Dania, kraje Beneluksu), parlamentarno-kanclerskie (Niemcy), parlamentarno-komitetowe (Szwajcaria) oraz prezydenckie (USA, Brazylia, Meksyk). – Nasz konkurs nie tyle dotyczy samych konstytucji, co sposobu w jaki dane państwo, poprzez ustrój demokratyczny, realizuje triadę Monteskiusza, a także decentralizuje władzę na rzecz samorządów terytorialnych. Chcę, aby młodzież dokonała analizy porównawczej systemów, które obowiązują w poszczególnych państwach europejskich, myślała krytycznie – mówi dr Anna Ostrowska i dodaje: – Polska konstytucja ma swoje wady, na przykład posiada aż 65 delegacji (upoważnień) ustawowych, ale jednak jest to akt prawny nadrzędny i zasadniczy, do którego powinniśmy podchodzić z olbrzymim respektem. Nie zapominajmy, że prace nad obecną konstytucją trwały ponad 5 lat, powołano specjalna Komisję Konstytucyjną oraz w 1992 r. uchwalono ustawę o trybie przygotowywania i uchwalenia konstytucji. W pracach uczestniczyli przedstawiciele nauki, specjaliści od prawa konstytucyjnego. Pracowali z namysłem i bez pośpiechu…
Ostatnie polskie referendum konstytucyjne odbyło się 1997 roku, jego frekwencja wyniosła blisko 43 procent. Ponad połowa głosujących opowiedziała się za wprowadzeniem Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Zaczęła ona obowiązywać 17 października 1997 roku i zastąpiła tak zwaną Małą Konstytucję z 1992 roku .
Konkurs „Konstytucje państw europejskich” jest skierowany do uczniów szkół średnich oraz studentów z województwa podlaskiego i innych części kraju. To pierwsza jego edycja. Będzie składał się z dwóch etapów. W pierwszym młodzież odpowie na dwadzieścia pytań: połowa z nich będzie dotyczyła polskiej konstytucji, pozostałe konstytucji kraju, który zostanie wybrany przez ucznia lub studenta. Do wyboru będzie siedem krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz Szwajcaria, jako reprezentująca unikalny system parlamentarno-komitetowy. Do drugiego etapu trafi ośmiu finalistów, którzy przed komisją (w składzie: prof. Joanna Salachna, prorektor PWSIiP dr hab. Krzysztof Prokop, dr Łukasz Buczkowski i prezydent Łomży mgr Mariusz Chrzanowski) zreferują wybrane przez siebie zagadnienie konstytucyjne. Komisja wyłoni trzech laureatów, otrzymają oni atrakcyjne nagrody. Formularz zgłoszeniowy oraz regulamin konkursu można pobrać ze strony internetowej organizatora
